TABOTABOIY QARASHLARIDA DIALEKTIK MATERIALIZM TAHLILI

Zamonaviy islom ilohiyotshunosligida yangicha metodologiyani ishlab chiqqan, o‘z salaflarining eng yaxshi an’analarini davom ettirgan, ularning falsafiy g‘oyalarini yangi mazmun-mohiyat bilan boyitgan olim, XX asrning zabardast mutafakkirlaridan biri alloma Muhammad Husayn Tabotaboiydir. Ilohiyotshunos olim islom aqidalari sharhlovchisi va faylasuf sifatida Alloma Tabotaboiy nomi bilan mashhur bo‘lgan. Tabotaboiy chuqur ilm egasi va keng dunyoqarash sohibi bo‘lganligi uchun ham “Alloma” unvoniga loyiq, deb topilgan. Allomaning ma’naviy merosi 46 ta yirik asarlarida bayon etilgan. Tabotaboiy 1892-yilda Eronning Tabriz shahrida dunyoga kelgan. Allomaning ajdodlaridan biri bo‘lgan, Tabriz shahrining obro‘li insoni Sirojiddin Abdulvahhob Hasan Husayn Samarqandda tug‘ilgan va keyinchalik Tabrizga ko‘chib ketgan. Bundan kelib chiqadiki, mutafakkir ajdodlari Samarqandning islomiy va ilmiy qadriyatlari asosida tarbiyalangan va bu ijtimoiy dunyoqarash keyinchalik mutafakkirning qarashlari shakllanishiga ham o‘z ta’sirini ko‘rsatgan. U XX asr ijtimoiy ongiga katta ta’sir ko‘rsatgan dialektik materializm falsafasini chuqur tahlil etgan va asosli tanqidiy fikrlarini bildirgan mutafakkir hisoblanadi. Biz ushbu allomaning fikr-mulohazalarini tahlil etishga harakat qildik.